آریاسان | طراح سایت و پورتال | هاست و دامین

آب انبار شش بادگیر یزد

این آب انبار که زیباترین آب انبار یزد بشمار می آید به همت حاجی حسین میرالله ساخته شد. پس از وی فردی بنام بهشتیان این آب انبار را برای استفاده مردم ازمحل قناتی دریزد پرآب میکرد. او20 سال پیش از دنیا رفت. مردم ساکن بافت قدیمی یزدتا ده سال پیش از آب انبارشش بادگیری استفاده میکردند.اکنون چند سالی است که فضای بین در ورودی تا گنبدوبادگیرهای این آب انبار تاریخی برای برپایی چادر حسینیه استفاده میشود.

این بنا دارای دو ورودی (یکی در شمال و دیگری در جنوب مخزن)، شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم دو هزار متر مکعب است. این آب انبار پنجاه و پنج پله دارد. ورودی آب انبار در قسمت جنوبی است و بین پله‌های بیست و پنج و بیست و شش آن، از بالا یک هشتی با سنگ‌فرش آجری قرار دارد و طاق آب انبار بعد از هشتی شروع می‌شود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است. ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است. آب انبار دارای گنبد تخم مرغی شکل است.

ارتفاع بادگیرها ده متر است. آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند که برای ذخیره‌سازی در زمستان و استفاده در تابستان کاربرد داشته‌اند. این آب انبار بزرگ و پرحجم بالغ بر ۲٬۰۰۰ متر مکعب گنجایش داشته و دو عدد شیر یا راه دسترسی به شیر آب انبار دارد که یکی برای استفاده مسلمین و دیگری برای استفاده اقلیت مذهبی زرتشتی می‌باشد.

این آب انبار دارای شش بادگیر است، سه بادگیر آن از ابتدا ساخته شده بود و سه بادگیر دیگر بعدها به آن الحاق شده است. با کمی دقت در شکل بادگیرها تفاوت سه بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن مشهود است. شش بادگیر آب انبار با توجه به شرایط اقلیمی و جهت باد در این منطقه به شکل ۸ وجهی می‌باشند. برای شهرهای کویری همچون یزد ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس می‌شود. در این شهر بیش از ۷۵ آب انبار وجود دارد ۱۸۰سال پیش در دوره قاجاره ساخته شده است.

آب انبار

آب انبار نوعی مخزن آب سرپوشیده بوده که غالباً پایین‌تر از سطح زمین ساخته می‌شد تا آب مصرفی مردم از طریق قناتها و رودخانه‌ها بدان جاری و برای استفاده مردم ذخیره شود. آب انبارها از بناهای اصیل ایرانی به شمار می‌روند که تقریباً در اکثر شهرهای ایران پراکنده شده‌اند. کهن‌ترین آب انبارها در کاشان، قزوین، سمنان و یزد ساخته شده است. بعضی از آب انبارها خصوصی و برخی دیگر عمومی بودند. آب انبارهای خصوصی در زیر خانه‌هایی خاص ساخته می‌شد تا آب مصرفی ساکنان آن خانه را تأمین کند. آب انبارهای عمومی بناهای بزرگتری بود که در شهرها، روستاها و حتی میان راهها حفاری و ساخته می شد تا آب مصرفی مردم آن ناحیه و مسافران را تأمین کند. اغلب آب انبارها در داشتن چهار عنصر مشترک بودند. خزینه، گنبد، پاشیر و بادگیر.

هر کدام از این چهار عنصر در حفظ و نگهداری آب نقشی بر عهده داشتند. خزینه‌ها را به خاطر تسلط آب و پایین ماندن دمای آب در دل زمین حفر می‌کردند. گنبد به شکل نیمکره بر روی فضای خزینه ساخته می شد تا از آلودگی آب جلوگیری کند. پاشیر شامل راهرویی پلکانی بود که برای برداشتن آب تعبیه شده و بادگیرها برای خنک نگهداشتن و هدایت هوای خنک به داخل خزینه ساخته می شدند. تعداد پاشیرها و بادگیرها در آب انبارهای مختلف متفاوت است. مثلاً آب انبار مریم آباد دارای یک بادگیر و آب انبار شش بادگیری دارای شش بادگیر است. در شهر یزد بیش از صد آب انبار وجود دارد و آب انبار شش بادگیری یکی از این آثار به‌جای مانده از تاریخ کهن ایران است.

تهیه و تنظیم: هیئت تحریریه آریاسان

منابع: www.salamatnews.com